Wina umyślna i nieumyślna

Niezbędną przesłanką odpowiedzialności na podstawie art. 415 k.c. jest wina sprawcy, która bywa ujmowana jako stosunek psychiczny sprawcy do swojego zachowania. Wina przejawia się dwóch w postaciach: winy umyślnej i nieumyślnej. W doktrynie prawa karnego wina umyślna jest ujmowana jako wina w zamiarze bezpośrednim, kiedy to sprawca chce wyrządzić szkodę, jak i w zamiarze ewentualnym, kiedy to sprawca co prawda nie chce wyrządzić szkody, ale mając świadomość możliwości jej wyrządzenia zachowuje się w sposób, który może do tego doprowadzić i godzi się z ewentualnymi tego skutkami. Wina nieumyślna z kolei występuje jako lekkomyślność, kiedy to sprawca liczy się z tym, że jego zachowanie może spowodować szkodę, lecz bezpodstawnie liczy że do wyrządzenia szkody nie dojdzie oraz rażące niedbalstwo, kiedy to sprawca nie przewidywał możliwości wyrządzenia szkody, chociaż mógł i powinien był to przewidzieć.

PRZYKŁAD

Członek grupy przestępczej zamierza wyrządzić szkodę dłużnikowi. Postanawia, że zostanie to wykonane poprzez potrącenie ofiary samochodem. Sprawca wyrządza szkodę z winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim. Jego działanie jest nakierowane na wyrządzenie szkody, a samochód jest tylko jego narzędziem zbrodni.

PRZYKŁAD

Posiadacz samochodu parkuje go przy pochyłej drodze nie zaciągając hamulca ręcznego. Po pewnym czasie samochód stacza się i uderza w zaparkowany poniżej pojazd uszkadzając lakier na zderzaku. Niefrasobliwy kierowca nie chciał uszkodzić nikomu samochodu. Pozostawiając auto bez zaciągniętego hamulca nie przewidywał możliwych skutków swojego zaniechania choć powinien był to przewidzieć. Stanowi to rażące niedbalstwo.