W dniu 15 września 2014 r. Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych przekazała do Komisji Nadzoru Finansowego stanowisko organizacji w przedmiocie „Wytycznych dotyczących likwidacji szkód komunikacyjnych”. Przypominamy, że Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego pismem z dnia 9 lipca 2014 r. zwrócił się do podmiotów rynku ubezpieczeniowego z prośbą o przedstawienie uwag do projektu „Wytycznych dotyczących likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych”. W okresie dwóch miesięcy Izba przeprowadziła szczegółową analizę zapisów przedstawionych Wytycznych, zwracając się jednocześnie z wnioskiem o jej zaopiniowanie do wszystkich podmiotów działających na rynku usług odszkodowawczych. Na podstawie przedstawionych uwag do projektu oraz szczegółowej analizy proponowanych rozwiązań, Izba zaprezentowała stanowisko dotyczące zarówno oceny Wytycznych, jak i własne propozycje zmierzające do poszerzenia zakresu Wytycznych o postanowienia dotyczące szkód osobowych.
W uwagach do Wytycznych Izba wyraziła zadowolenie z dostrzeżenia przez organ nadzoru nieprawidłowości związanych z procesami likwidacji szkód prowadzonymi przez ubezpieczycieli, aprobując jednocześnie stwierdzenie, zgodnie z którym niedoszacowanie składki ubezpieczeniowej będące wynikiem konkurowania w zakresie ceny usługi ubezpieczeniowej, nie może stanowić usprawiedliwienia dla niepełnego respektowania zasad odpowiedzialności odszkodowawczej przez zakłady ubezpieczeń. Przedstawiając uwagi dotyczące proponowanych przez organ nadzoru Wytycznych, Izba szczegółowo odniosła się do każdej z części składających się na postulowane rozwiązania. W zakresie zagadnień dotyczących organizacji, zarządzania, nadzoru i kontroli procesu likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych, Izba pozytywnie oceniła ideę związaną z koniecznością zapewnienia właściwej weryfikacji stosowania procedur w procesie likwidacji szkody, sygnalizując jednocześnie kluczowe w tym obszarze problemy polegające na:
-brakach kadrowych powodujących przewlekłość prowadzonych postępowań;
-brakach procedur określających osoby odpowiedzialne za wykonywanie zadań za likwidatora nieobecnego w pracy;
-braku dostatecznej ilości lekarzy, przez co okres oczekiwania na opinię lekarską, od której ubezpieczyciel uzależnia zajęcie stanowiska w sprawie odszkodowania za szkodę osobową, znacznie się wydłuża;
-braku odpowiedniej liczby pracowników lub tzw. ekspertów mobilnych, których zadaniem jest przeprowadzenie wywiadów z uprawnionymi do odszkodowania po śmierci osoby bliskiej;
-outsourcingu czynności ubezpieczeniowych, w tym także w zakresie organizowania komisji lekarskich oraz przekazywania spraw celem przeprowadzenia negocjacji ugodowych do podmiotów zewnętrznych, np. kancelarii adwokackich lub radcowskich.
Jak wskazano w treści wystąpienia, braki kadrowe w zakresie lekarzy oraz ekspertów mobilnych nierzadko powodują naruszanie przepisów ustawowych w zakresie terminów zaspokajania roszczeń, a tym samym generują po stronie ubezpieczycieli dodatkowe koszty związane z powstaniem roszczenia ubocznego o zapłatę odsetek ustawowych za zwłokę. Izba wskazała również, że w wielu przypadkach przedsiębiorcy zrzeszeni w ramach tej organizacji spotykają się z relacjami osób poszkodowanych, które uczestniczyły w komisjach lekarskich lub wywiadach środowiskowych, wskazującymi na negatywny stosunek osób reprezentujących czy działających na zlecenie zakładu ubezpieczeń zarówno w stosunku do samych poszkodowanych czy uprawnionych, jak i ich pełnomocników. Izba postulowała, aby w tym zakresie zapewnić odpowiedni nadzór ze strony właściwych komórek zakładów ubezpieczeń poprzez z jednej strony stworzenie procedury, a także wdrożenie szkoleń zapewniających przekazanie właściwych zasad postępowania w takich przypadkach, z drugiej zaś zastosowanie narzędzi umożliwiających weryfikację działalności podmiotów działających na rzecz ubezpieczycieli.
W zakresie tej części Wytycznych Izba postulowała ponadto wdrożenie efektywnego system procedur związanych z przekazaniem sprawy i prowadzeniem dalszych działań z zakresu likwidacji szkody w ramach outsourcingu czynności ubezpieczeniowych oraz zapewnienie, aby szkolenia dla kadry zajmującej się likwidacją szkód miały nie tylko wewnętrzny charakter, ale także uwzględniały udział likwidatorów w szkoleniach branżowych organizowanych przez instytucje zewnętrzne; w odniesieniu do szkoleń wewnętrznych, Izba wskazała na konieczność ich zlecenia niezależnym ekspertom w dziedzinie ubezpieczeń gospodarczych, dzięki czemu przekazywana przez nich wiedza miałaby charakter obiektywny i bezstronny, co pozwoliłoby likwidatorom na kompleksową, a nie ukierunkowaną analizę danego zagadnienia.
W odniesieniu do Wytycznych dotyczących sposobu prowadzenia postępowania likwidacyjnego, Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych pozytywnie oceniła zaproponowane rozwiązania, w szczególności w zakresie zwrócenia uwagi na konieczność terminowego spełnienia świadczenia, a także roli ubezpieczyciela jako profesjonalisty w procesie ustalania zakresu odpowiedzialności i wysokości odszkodowania. Odnosząc się do zadań ubezpieczycieli oraz narzędzi umożliwiających ustalenie swojej odpowiedzialności, w szczególności w zakresie gromadzenia dokumentacji z postępowania wykroczeniowego lub karnego, Izba wskazała, że odmowa zaspokojenia roszczeń w ustawowym terminie może być podyktowana trwającym postępowaniem karnym tylko w takim zakresie, w jakim determinuje odpowiedzialność gwarancyjną ubezpieczyciela co do zasady, jednak ciężar udowodnienia tej okoliczności spoczywa, zgodnie z treścią art. 6 k.c., wyłącznie na zakładzie ubezpieczeń.
Jak podkreślono w części wystąpienia odnoszącej się do zagadnień związanych z prowadzeniem postępowania likwidacyjnego, zakład ubezpieczeń jako podmiot profesjonalnie działający na rynku, ma obowiązek podjąć działania zmierzające nie tylko do wystąpienia o niezbędne dowody, ale także do aktywnego ich pozyskania. Tym samym ubezpieczyciele, także poprzez postulowane przez Izbę poszerzenie liczby pracowników, powinni podjąć działania będące realizacją szczególnych uprawnień przyznanych im przez ustawę. Dodatkowo, w uwagach do Wytycznych wskazano również, że zakłady ubezpieczeń powinny także korzystać z dostępnych środków prawnych przysługujących w przypadku bezczynności danego organu, jeśli pomimo podjęcia działań związanych z uzyskaniem dokumentacji, ubezpieczyciel nie otrzymał żądanych dokumentów.
Pozostałe postulaty zgłoszone przez naszą organizację w tej części dotyczyły m.in. możliwości wyboru przez poszkodowanego, a także występującego z roszczeniem dogodnej formy komunikacji z ubezpieczycielem, bez konieczności odbioru wyłącznie korespondencji papierowej, wprowadzenia jednolitych standardów dotyczących zarówno wskazywania adresów emailowych do osób bezpośrednio zajmujących się obsługą sprawy i ustalenie w procedurze wdrożonej przez ubezpieczycieli zasad związanych m.in. z maksymalnym terminem przewidzianym na odpowiedź czy też okresu oczekiwania na udostępnienie dokumentacji szkodowej, w przypadku wystąpienia z takim żądaniem przez podmiot zainteresowany.
Ostatnia z grupy projektowanych Wytycznych, w zakresie których Izba zgłosiła swoje uwagi dotyczyła sposobu ustalania wartości świadczenia. W projekcie Wytycznych znalazły się wyłącznie postanowienia dotyczące zasad związanych z ustalaniem szkód w pojeździe, dlatego Izba, poza zgłoszonymi propozycjami także w tym zakresie, równolegle postulowała o poszerzenie tej części o zagadnienia dotyczące szkód osobowych. W odniesieniu do tej grupy Wytycznych, Izba zwróciła uwagę na trzy zagadnienia, które generują spory pomiędzy poszkodowanymi i uprawnionymi a ubezpieczycielami. W pierwszej kolejności w wystąpieniu naszej organizacji zwrócono uwagę na praktykę zmierzającą do odmowy wypłaty świadczenia w sprawach, w których poszkodowani doznali stosunkowo niewielkich urazów. W tym zakresie Izba postulowała, aby przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia zakłady ubezpieczeń kierowały się tymi czynnikami, które zostały w sposób jednolity wypracowane przez judykaturę. Po drugie, Izba zwróciła także uwagę na problem związany z brakiem orzeczonego uszczerbku na zdrowiu jako argumentem przemawiającym za odmową wypłaty zadośćuczynienia co do zasady oraz zgłosiła postulat wprowadzenia jednolitych standardów oceny uszczerbku na zdrowiu stosowanych przez wszystkich ubezpieczycieli. Kolejnym zagadnieniem, na które Izba zwróciła uwagę było opracowanie stosownych wytycznych w odniesieniu do praktyki polegającej na odmowie refundacji kosztów związanych z prywatnym leczeniem z powołaniem na możliwość korzystania z usług publicznej opieki medycznej. Izba wskazała ponadto, że nie ma podstaw do automatycznej odmowy pokrycia kosztów z tym związanych z powołaniem się na możliwość skorzystania z zabiegów dostępnych w ramach świadczeń objętych finansowaniem ze środków publicznych. Ostatnie z zagadnień odnoszących się do szkód osobowych dotyczyło możliwości żądania przez uprawnionych zadośćuczynienia z art. 448 k.c. oraz praktyki związanej z nieuznawaniem tych roszczeń przez niektórych ubezpieczycieli.
Dalsza część wystąpienia dotyczącego Wytycznych w przedmiocie sposobu ustalenia świadczenia odnosiła się do szczegółowych zagadnień związanych ze szkodą w pojeździe. W odniesieniu do tej grupy założeń, Izba złożyła szereg propozycji dotyczących m.in. określania rozmiarów szkody przez niezależnych rzeczoznawców, stosowania amortyzacji i zamienników czy też zasad ustalania wartości pojazdów.